Kanser hastalığında erken teşhis imkanı sağlayan ve yurt dışında pilot çalışmaları süren nefesten kanser testi “elektronik burun (e-Burun)” tekniği Ülkemizde de uygulanmaya başlıyor.

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Dairesi Başkanı Murat Gültekin, yaptığı açıklamalarda, akciğer kanserinin dünya çapında kansere bağlı ölümlerde ilk başta bulunduğunu açıkladı.

Geliştirilecek birçok tarama, tanı ve tedavi tekniklerine karşın kanser ile mücadelede en etkin koruma yönteminin tütün ve tütün ürünlerinin kullanımından uzak durulması olduğunu hatırlatan Gültekin, pasif içicilik dahil her mekanda sigara dumanından uzak durulması, sağlıklı ve dengeli beslenilmesi, aşırı güneş ışınlarından korunulması, normal kilonun sağlanması, yeterli fiziksel etkinlikte bulunulması gerektiğini söyledi.

Gültekin, “Yürütülen AR-GE çalışmalarında herhangi bir tarama metodu altın normal halini alsa da katiyen unutulmaması gereken nokta, bilhassa akciğer kanseri ile mücadelenin en ciddi nedeni tütün ve tütün ürünlerini hiç kullanmamaktır” dedi.

Tüm kanserler içinde bilhassa akciğer kanserinde yaşam oranlarının istenilen seviyede olmadığının önemini vurgulayan Gültekin, daha etkin tedavi için erken tanının önem taşıdığını açıkladı.

Gültekin, akciğer kanserinin genelde ileri evrede kendini gösterdiğini vurgulayarak, yurt dışında akciğer kanserine yönelik yeni tarama ve erken teşhis imkanı veren metotların araştırıldığını ifade etti.

ELEKTRONİK BURUN

Yurtdışında akciğer kanseri teşhisinde nefes testlerinin araştırıldığını belirterek, bu testlerde insan nefesinin örneklenerek, bünyesindeki uçucu gazların analiz edilebildiğini açıkladı. Gültekin, “elektronik burun” olarak bilinen bu cihazların solunumla dışarıya aktarılan hava içindeki uçucu organik gazları tanıyabildiğini söyleyerek, elektronik burun (e-Burun) analizinin akciğer kanseri taramasında vücuda rastgele cerrahi girişim gerekmeden yapılabildiğini ifade etti.

Tekniğin, her hastaya uygulanabildiğine ve gerektiğinde yeniden yapılabildiğine dikkati çeken Gültekin, bunun ile ilgili Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi, ODTÜ, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi ve Dumlupınar Üniversitesi tarafından çalışma yapıldığını aktardı. Bunun ile ilgili alt yapı çalışmaların yürütüldüğünü söyleyen Gültekin, “Yapılan araştırmalarda, nefesteki metabolitleri belirleyebilen yerli cihazların üretilebileceği tespit edildi. Bunun ile ilgili TÜBİTAK Projesi için müracaatta bulunuldu” şeklinde konuştu.

Uygulama ile akciğer kanserinin erken tanısının yanı sıra Türkiye’nin solunum profilinin de belirlenebileceğinin önemini vurgulayan Gültekin, “Bu çalışma ile akciğer kanseri olanların yanı sıra sağlıklı bireylerin de nefes profilleri elde edilebilecek. Ayrıca uzun zaman sigara kullanan ve KOAH gibi hastaların da nefes profilleri belirlenebilecek” şeklinde belirtildi.

Elektronk Burun Tedavisi (E-BURUN) NASIL YAPILIYOR?

Nefesteki çeşitli uçucu gazları belirleyebilen sensörlerin bulunduğu cihazın ucunda özel bir balon bulunduğunu söyleyen Gültekin, sistemin işleyişi ile ilgili şu bilgileri aktardı:

“Kişi, balona derin bir nefes almasının ardından nefesini veriyor. Sensör de nefesin içerisinden bilimin ortaya koyduğu kanserde erken dönemde artan bir takım gazlara karşı duyarlılık gösteriyor. Bu gazların belirlenmesi durumunda uyarı veriyor ve söz konusu gazların nefesteki değerlerini bildiriyor.

Bu safhanın sonrasında, hasta akciğer kanseri bakımından riskli olarak ele alınıyor ve ileri tetkikleri isteniyor.

Bu da hastalık ilerlemeden teşhis konulabilme imkanı verebiliyor. Basit taşınabilir bir cihazdan oluşan elektronik burun sistemleri, koku taşıyıcı sistem, sensörlerin bulunduğu çember, elektronik dönüştürücü, dijital dönüştürücü ve bilgisayar mikropressörü olmak suretiyle başlıca 5 bölümden oluşuyor.”